Onze aannemers lopen continu het gevaar omver gereden te worden bij het uitvoeren van hun werkzaamheden op de openbare weg. Helaas is dit gevaar inherent aan het soort werk dat zij doen, namelijk lokaal en tijdelijk interventies doen, en meestal midden in het verkeer. Cru gezegd, ze staan te vaak in de weg.
Er zijn veel werkwijzen en richtlijnen van toepassing om de veiligheid van de wegenwerkers te verhogen, en daartoe horen de reglementen die de overheid heeft uitgevaardigd om de werken met signalisatie kenbaar te maken.
De rol van signalisatie staat buiten kijf. De automobilist die al of niet alert van A naar B kachelt wordt met de signalisatie er op attent gemaakt dat er maneuvers op til zijn. Het gaat meestal om werken die er de vorige keer niet waren, dus komt er een deuk in de routine. Meestal komt dit goed in het geval de weggebruiker de signalisatie heeft opgemerkt. In het andere geval is het effect dramatisch. De signalisatie heeft dan niets gedaan om een ramkraak op de werf te verhinderen.
Wat schort er dan aan? Er schorten twee dingen aan. Een, de weggebruiker moet wakker blijven, en als hij (of zij) dat niet is, moet hij (of zij) wakker gemaakt worden. Twee, de signalisatie moet doeltreffend zijn. Zo zorgt de huidige verkeersdensiteit er meer dan eens voor dat de voorsignalisatie, dit is de “vooraankondiging” van de werf, niet meer te zien is. Wij denken vooral aan borden die op de pechstrook geplaatst worden en dan gedeisd blijven achter een muur van vrachtwagens op de eerste rijstrook. De weggebruiker wordt bijgevolg, zonder dat hij door de voorsignalisatie verwittigd werd, plots geconfronteerd met een obstakel. In het beste geval is dit een ander stel borden, in het slechtste geval de werf zelf.
Een bijzonder kwetsbare groep vormen de mobiele wegenwerkers. Dit zijn werkers die amper of niet ter plaatse blijven, bijvoorbeeld wegmarkeerders of onderhoudsploegen, en die niet van een uitgebreide vaste veiligheidssignalisatie kunnen genieten. Het zijn arbeidsintensieve werken, dus er loopt volk. Voor deze groep wegenwerkers is de voorgeschreven signalisatie onvoldoende.
Als de aannemer dan, vaak geleerd door trieste ervaringen, oordeelt dat de voorgeschreven signalisatie hem onvoldoende beschermt, kan hij bijkomende signalisatie inzetten, maar hij draait zelf op voor de kosten en wordt dan minder concurrentieel tegenover vakgenoten die minder oplettend zijn. Een aannemer die het opneemt voor de veiligheid van zijn mensen prijst zich dus uit de markt.
De signalisatie bekritiseren is echter te simpel. Zo eenvoudig is het niet. Iedereen, zijnde de opdrachtgever, de uitvoerder en de weggebruiker, heeft zijn verantwoordelijkheden maar kan anderzijds ook maar werken met de middelen waarover hij beschikt. De opdrachtgever moet erover waken dat de signalisatie die hij in het bestek voorschrijft de meest adequate is die hij aan de hand van de wetgeving mag voorschrijven. Het is al gebeurd dat een goede bijkomende maatregel werd ingeschreven en prompt werd teruggeschroefd omdat een ministerieel besluit daarin niet voorzag. Op dergelijke situaties zullen we nog terugkomen. Vervolgens is er de aannemer die de signalisatie plaatst die hem voorgeschreven wordt, maar toch kan beboet worden als een andere overheid meent dat die signalisatie niet toepasselijk is. Een voorbeeld hiervan wordt in een artikel van ons dossier veiligheid in context geplaatst. En dan is er de weggebruiker die door de signalisatie ertoe verleid moet worden zijn rijstijl aan te passen en geen ongelukken te veroorzaken. Toch zegt de krant ons bijna dagelijks dat dit niet altijd overal gelukt is. Men kan dus perfect signalisatie uitzetten die in orde is, en toch geen effect heeft.
De weggebruiker vandaag is minder dan voorheen met de weg bezig. Dat is ook niet verwonderlijk, bepamperd zoals hij wordt door een batterij drie- en vierletterige technische rijhulpsystemen in zijn voertuig en door de trend naar cocooning en multimedia binnenin.
Tijd dus dat we die snel ontwikkelende technologie ook eens gaan toepassen op werfsignalisatie om de boodschap doeltreffender over te brengen en te kunnen aanpassen aan een dagelijks evoluerende situatie.
Misschien wat minder vaak Ministerieel Besluit, en wat meer gedifferentieerde aanpak?